"Matrakçı Nasuh un bir minyatüründe üçgene çalıyor Galata. Üçgn bir tepeye. Dik, engebeli, girintili, çıkıntılı. Sanki İstanbul a özeniyordur, onun gibi körfezler, burunlar, koylar çıkıp, tepeler, vadiler inecektir. Hem bunun için de bir buruna benzemek istemeyecek midir? Hızla uzun, dik yollar geçip, açık kapalı açılar düşünüp, hendekler, surlar kazıp, sonra da birden düşecektir: İncecik gölgeler bırakıp arkasında:
GALATA
diye yazmak için adını. Kendi dilinde"
İlhan Berk in Galata sı ilk kez 15 yıl önce yayımlanmıştı. Berk, kitabını bir kez daha gözden geçirip tüm sesleri, ara ve arka sokakları, eski yeni tüm kokuları ve sakınleriyle Galata sını bir kez daha okurun eline bırakıyor.
1994 yılında, ilk kez İnferno ve Kanatlı At kitaplarıyla başladığımız İlhan Berk külliyatının on ikinci kitabı Galata. Geçtiğimiz aylarda üç ciltte bir araya getirdiğimiz toplu şiirlerine Galata ve Pera kitaplarını almamıştık. Şairin kendisi bu kitaplarını bir metin olarak görmüş ve şiir kitaplarından ayrı tutmayı istemişti. Galat kitabının ilk baskısı 15 yıl önce yapılmıştı. Matrakçı Nasuh'un bir minyatüründen yola çıkan Berk, Galata sınırları içinde yer alan sokakları caddeleri, hanları işlerleri, artık tarih olmuş renkli şahsiyetleri, yazarları çizerleri bankerleri, dükkânları, kokuları ve meyhaneleri ve her şeyiyle Galata'yı adım adım kuşatıyor. Kitabın yazarı şair Berk olunca da, -kendisi her ne kadar bu kitabı bir metin olarak görse bile- kitap ister istemez şiirle kol kola yürüyor. Galata'nın bu üçüncü baskısında İlhan Berk, kitabını bir kez daha gözden geçirip, tüm sesleri, ara ve arka sokakları, eski yeni tüm kokuları ve sakinleriyle onu bir kez daha okurunun eline bırakıyor. Bugüne dek, yeryüzündeki hemen tüm "şey"lerin elinde tutup, şiire çeken Berk; bu yazı ustası, bu kez de sokakların, caddelerin, bir semtin elinden tutup onu yazının içine alıyor. Tekrar tekrar kurulsun, çoğalsın diye.
Tadımlık
Bütün tepeler gibi de dik ve durağan.
Ve biraz dar sol açısı (bu yüzden biraz dışarda kalmamış mıdır Galata kapıları?).
Azap Kapısı Kâğıthane deresini yalıyor.
Yenikapıyla yer değiştirmiş İç Azap Kapısı.
Ve Başhisar iyice içine düşmüş üçgenin: Meyit Kapısını sıyırıyor.
Şişhane önlerinde birden kırılıp birden düzeliyor sol kenar çizgisi
Ve Harip Kapısına gelip çarpıyor.
Kürkçü Kapısı Yelkenci Hana çıkıyor.
İyice uzaklara gidip durmuş Büyükkule Kapısı.
Ya Yağkapanı Kapısı mı? O görünmüyor (ama bir minyatür bir harita değildir, onun için her şeyi neden yerli yerinde aramalı? Değil mi ki önümüzdeki bir resimdir, öyleyse bir resme baktığımızı bilelim).
Belli ama Matrakçının Ey Kapılar! deyip kapılardan çizmeye başladığı Galatayı (ki çok yalnız yaşadı biliyoruz ve çatkılı çivit hırkalı pazen urbaları sevdi). Hem bilir ki Galata demek biraz da kapılar demektir. Bunun için de bir bir sayacaktır Galata kapılarını içinden, hep içinden:
Birinci kapı Meyit Kapısıdır; Kasımpaşa Tersanesine çıkar; ikinci kapı Azap Kapısıdır güneye bakar; üçüncü kapı Kürkçü Kapısıdır ki sessiz bir kapıdır o da güneye bakar; dördüncü Yağkapanı Kapısıdır; beşinci kapı ki denize çıkar Balıkpazarı Kapısıdır; altıncı kapı Karaköy Kapısıdır; yedinci Kurşunlu Mahzen Kapısıdır; sekizinci ki ezik bir kapıdır Kireç Kapısıdır; dokuzuncu Tophane Kapısıdır; onuncu Küçükkule Kapısıdır; on birinci ki yalnız bir kapıdır Büyükkule Kapısıdır ve hiçbir yere bakmaz.
Ya adı Meçhul kapılar mı? Onlar minyatüre vurmuyor.
Çok koyu gölgeler düşürdüğünden anlıyoruz Azap Kapısından başladığını üçgeni kurmaya (hem en çok sevdiği kapı da o değil midir? Öyleyse biz de oradan başlayacağız okumaya resmi, dışlayıp Eyüpü, Kasımpaşayı, Perayı. Madem konumuz Galatadır).
Üçgenin sağ kenar çizgisine geçmeden, Galata Kulesini bir daire içine alıp bıraktığı belli. Oraya en sonra geleceğim! mi diyor?
Öyle ya kabataslak da olsa önce Galatanın sınır çizgilerini koymalıdır.
Öyle yapıyor.
Yavaşça sağ kenar çizgisinin elinden tutuyor. Tutup deniz kıyısına iniyor.
İnip orda kalıyor.
Artık ordan, ordan bakacaktır. Hızla alt kenar &cced