İslam’ın derin ve mistik yüzü olarak tasvir edilen tasavvuf, pek çok kaynakta Sûfîzm ya da Sûfîlik olarak da geçer. Özellikle dini kaynaklarda ve edebiyatta karşımıza çıkan bu kelime, akıllara “Tasavvuf nedir?” ve “Tasavvuf nasıl öğrenilir?” gibi soruları da getirir. İslam mistisizminin bir türü olan tasavvuf felsefesi, aslen Kur’an-ı Kerim’de de önerilen ve peygamber efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v.) hayatında da görülen bir yaşam biçimini benimseme çabasından oluşur. Tasavvuf felsefesi, İslam inanışını temel alır ve amacı kişinin kötü özelliklerden arınıp ruhu temizleyerek olgunluğa ve kemale ermesidir. Peki kişinin kendi maneviyatını keşfetmesinin bir yolu olarak görülen tasavvuf nasıl ortaya çıktı? İşte edebiyattan felsefeye pek çok alanı içerisine alan tasavvuf hakkında bilmeniz gerekenler ve tasavvuf edebiyatının en önemli eserleri…
Tasavvuf Ne Demek?
“Tasavvuf nedir?” sorusunun cevabı, pek çok sufî ya da mutasavvıf tarafından farklı farklı şekillerde yapılır. İnsanın zihni ile ulaşamayacağı ilahi gerçekleri manevi yollarla araması olarak tanımlanan tasavvuf felsefesinde amaç, kâmil bir insan olmaktır. “Tasavvuf nasıl öğrenilir?” sorusunun cevabını arayanlar, öncelikle tasavvuf felsefesinin en önemli iki boyutunu öğrenmelidir. Tasavvufun bir dikey boyutu bir de yatay boyutu vardır. İnsanın kendi içine dönük çabalarından oluşan dikey boyutun aksine yatay boyut, topluma faydalı olmayı ve sosyal ilişkileri sevgi ile yürütmeyi tavsiye eder.
Tasavvuf Nasıl Ortaya Çıktı?
Tasavvuf felsefesi ile ilgili en çok merak edilen sorulardan bir tanesi, “Tasavvuf nasıl ortaya çıktı?” sorusudur. Tasavvufun ilk olarak, peygamber efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Hira mağarasındaki inzivaya çekilmesiyle ortaya çıktığı bilinmektedir. Tasavvuf inanışında Hz. Muhammed’in toplumdan uzakta kaldığı ve nefsini terbiye etmekle uğraştığı, Ali ve Ebubekir gibi Sahabelerin de tasavvufi bilgileri ondan olarak nesiller boyunca aktardığı düşünülür.
Bilinen Tasavvuf Terimleri
Tasavvuf felsefesini ve inancını hakkı ile taşıyan ve yaşayan kişilerin sayısı nispeten az olsa da, tasavvuf terimlerinin pek çoğu halk tarafından bilinir. Tasavvuf terimleri arasında en çok bilinen terimler şöyledir.
- Mutasavvıf: Tasavvufta mertebe edinmiş kişi.
- Fenafillah: Maddi varlığından tamamen sıyrılıp manevi olarak Allah’ın varlığında yok olmak.
- Abdal: Türk tasavvufunda en yüksek manevi mertebe.
- Sufi: Mutasavvıf ile aynı anlamda kullanılır.
- İnsan-ı Kamil: Dürüst, güzel ahlaklı, marifetli kişi.
- Fenafişşeyh: Tasavvufun makamlarından bir tanesi.
Mutlaka Okunması Gereken En İyi Tasavvuf Kitapları
Tasavvuf felsefesine merak salmış kişiler için pek çok seçenek bulunmaktadır. Köln Kütüphane’nin sizler için özenle seçtiği tasavvuf felsefesine giriş ve başlangıç seviyesindeki tasavvuf kitapları, bu derin ilme giriş yapmanızı kolaylaştıracak.
Tasavvufa Giriş - Mahmud Erol Kılıç
Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç’ın tasavvufi bilginin öneminden ve tasavvufun ana konularından bahsettiği Tasavvufa Giriş kitabı, “Tasavvuf nedir?” ve “Tasavvuf nasıl öğrenilir?” gibi soruların cevaplarını arayanlar için mükemmel bir fırsat. Kendisi de bir akademisyen olmasına rağmen konuya mesafeli bir yerden değil samimi ve sıcak bir noktadan dokunan yazar, modern eğitim sisteminin materyalist kalıplarıyla yetişmiş kişilerin tasavvuf felsefesini anlayabilmeleri için fizikten psikiyatriye kadar pek çok konuda örnekler veriyor. Bu yönüyle de disiplinlerarası bir çalışma olduğunu ortaya koyuyor.
Aşktan Dinle - Cemalnur Sargut
Benzer alanlarda sayısız eseri bulunan ünlü yazar Cemalnur Sargut’un yazdığı Aşktan Dinle; tüm dünyada bilinen mutasavvıf Hz. Mevlânâ’nın Mesnevî’sinden yola çıkarak nefis, aşk, gurur, ahlak gibi insan hayatında önemli bir yeri bulunan olumlu ve olumsuz kavramların derin anlamlarını anlatıyor. Bu sürükleyici ve eşsiz eser, Mesnevî’nin "Tû megû mârâ bedân şeh bâr nîst / Bâ kerîman karha doşvâr nîst (Benim o yüksekliklere çıkmaya gücüm yok deme, Kerîm olanın eteğine yapış, seni çıkaracaktır.)" emrini referans alarak Mesnevî’yi kaynak almaya çağırıyor.
Aşk Bir Davaya Benzer - Hayat Nur Artıran
İsmini Kur’an-ı Kerim’deki A’raf suresinin 172. ayetinden alan ve Mevlânâ’nın Mesnevî’deki bir beytinden alan Aşk Bir Davaya Benzer, yazar Hayat Nur Artıran’ın on sekiz bölümden oluşan eseri. Yazar benzersiz bilgiler ile dolu bu eserinde; Hz. Muhammed (s.a.v.), Şems-i Tebrizî, zikir, şükür, sabır ve ibadetlerimizin asıl amacının yanı sıra geçmişimiz ve geleceğimiz, ölüm ve sonrası gibi hayatın en önemli meselelerini ele alıyor. Kutsal kitap Kur’an-ı Kerim ile Mesnevî arasındaki bağlantıları apaçık ortaya koyan Aşk Bir Davaya Benzer, bunu ayet ve hadisler aracılığıyla da teyit ediyor.
Mesnevi Terapi - Nevzat Tarhan
Psikiyatri alanında saygın bir akademisyen ve yazar olan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Mesnevi Terapi isimli eserinde Mesnevî’nin yüzyıllardır değerini kaybetmeyen bilgeliğinin ruhsal bir şifalanmaya nasıl yardımcı olabileceğini gözler önüne seriyor. Mevlana’nın günlük hayatın koşturması içerisinde yolumuzu bulmamıza yardımcı olacak bir rehber olarak görülmesi gerektiğini söyleyen Nevzat Tarhan, içten içe sahip olduğumuz gerçek bilgiye ulaşmamızı sağlayacak önerilere sahip. Mesnevi Terapi, Mesnevi’yi modern psikoloji bilimi tarafından da kabul edilecek bir bakış açısıyla okumamızı sağlıyor. Yazarın kendi sözleri, eserin önemini de ortaya koyuyor: "Bilgi çağını bilgelik çağına dönüştürürken yol göstericimiz Mevlana olacaktır. Çünkü o ruhsal yapımızdaki şifrelere dokunuyor, bizde var olan duyarlılığı harekete geçiriyor."
Sufi Psikolojisi - Kemal Sayar
Psikiyatri alanında profesör olarak görev yapan Kemal Sayar, sufî psikolojisi konusunda yazılmış pek çok yazıyı Sufi Psikolojisi isimli kitabında bir araya getiriyor. Benzersiz bir bakış açısına sahip olan Sufi Psikolojisi, tasavvufun doktrinlerinin günümüz psikoterapi uygulamalarıyla karşılaştırmasını ve sonucun ne olabileceğini bulmayı amaçlıyor. Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Velî, Rûmî ve Mevlânâ’nın yeniden okunması ve keşfedilmesi gerektiğini savunan Prof. Dr. Kemal Sayar, Sufi Psikolojisi adlı eserinde kendi sözleriyle şu soruların cevaplarını arıyor: “Psikoloji kürsülerinde Mevlânâ'nın özgün psikoloji modellerini inceleyen tezler neden yapılmasın? Mutsuzluğun tırmandığı bir çağda, Sufi irfanına niçin kulak verilmesin?”
Rumi ve Aşkın Terapi - Faik Özdengül
Rumi ve Aşkın Terapi, psikoterapi alanındaki uzmanlığının yanı sıra uzun yıllar Mesnevi eğitimi de alan Dr. Faik Özdengül’ün ilk psikoterapi kitabı. Hayatı daha kolay ve huzurlu yaşanabilir kılma yolculuğunu ele alan Rumi ve Aşkın Terapi, bu yolculuk boyunca Hz. Mevlânâ’yı kılavuz alıyor. Tasavvuf terimleri içerisinde önemli bir yeri olan “İnsan-ı Kamil”e ulaşmayı amaçlayan bu yolculuk, kendini gerçekleştirme amacı taşıyor. Kitabı tasavvufu ele alan diğer eserler içerisinde ayrı bir yere koyan tarafı ise Mesnevi’nin aslında bir psikoterapi işlevi gördüğünü de ortaya çıkarması. Merak edenler için, eserin Rumi ve Aşkın Terapi 2 adında bir devam kitabı da bulunuyor.
Mevlana Konuşuyor - Cihan Okuyucu
Türk Dili ve Edebiyatı alanında halen öğretim görevlisi mesleğini sürdürmekte olan yazar Prof. Dr. Cihan Okuyucu, kişinin en uzun yolculuğu da olan kendi içine dönük olan yolculuğunu Mevlânâ’nın bakış açısıyla kaleme alıyor. Mesnevî’den öğüt verici sözlerin ve hikayelerin de yer aldığı Mevlana Konuşuyor, tasavvuf ilmine giriş yapmak isteyenler için sürükleyici ve benzersiz bir eser.
Sevginin Evrensel Mühendisi Mevlana - Emine Yeniterzi
Tasavvuf felsefesine merak salanlar, Mevlânâ hakkında daha çok bilgiye ulaşmak ve onun öğretilerine kulak vermek isteyenler için benzersiz bir kaynak niteliği taşıyan Sevginin Evrensel Mühendisi Mevlana; yazar Prof. Dr. Emine Yeniterzi’nin başucu kitabı niteliği taşıyan bir eseri. Eser, Mevlânâ’nın hayatına ve onun eserleri ile düşüncelerine güçlü bir ışık tutuyor.